«ΑΠΟΔΟΚΙΜΑΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΙ ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ» Αντόνιο Γκράμσι

  Επειδή οι καιροί επιβάλλουν ένα οριστικό ξεκαθάρισμα διλλημάτων του είδους: «Υπάρχει ή δεν υπάρχει συνέχεια στο σημερινό ελληνικό έθνος με το ελληνικό έθνος της αρχαίας Ελλάδας;», λόγω της ιστορικής κρισιμότητας των εποχών που ζούμε όπου φαίνεται το παγκόσμιο γίγνεσθαι να πιέζεται να κινηθεί σε όρους εκχυδαϊσμένης και εκφασισμένης πολιτικής της αγοράς, σε αντίθεση με τους όρους της δημοκρατικής διακυβέρνησης που τέθηκαν στην αρχαία Ελλάδα για πρώτη φορά, όπου προτάσσεται η πολιτική με ήθος και ανθρωπισμό.

Της Βασιλικής Αλεξάκη –Χρονάκη

Καταρχήν η θεώρηση ότι το Έθνος είναι δημιούργημα των αστικών επαναστάσεων του 18ου και του 19ου αιώνα ανήκει αρχικά μάλλον στον Ι. Στάλιν. Στη μελέτη του «Μαρξισμός και το εθνικό ζήτημα» του 1912-13 ταυτίζει τα Έθνη και την εθνική συνείδηση με τη δημιουργία των «Εθνών –κρατών» σε ορισμένες δυτικοευρωπαϊκές χώρες με αφετηρία τη γαλλική επανάσταση. Αξίζει να γραφεί η άποψη του Στάλιν γιατί έχει υιοθετηθεί σήμερα από μελετητές και πολιτικούς χώρους γενικευμένα και άκριτα, τολμώ να πω ,συγκεκριμένα: «Το Έθνος δεν είναι απλώς μια ιστορική κατηγορία ,μα μια κατηγορία μιας ορισμένης εποχής, της εποχής του αναπτυσσόμενου καπιταλισμού. Το προτσές της διάλυσης της φεουδαρχίας και της ανάπτυξης του καπιταλισμού είναι ταυτόχρονα και προτσές συγκρότησης των ανθρώπων σε έθνη. Αυτό έγινε π.χ. στη Δυτική Ευρώπη. Οι Άγγλοι, οι Γάλλοι, οι Γερμανοί, Ιταλοί και άλλοι συγκροτήθηκαν σε έθνη, στο διάστημα της νικηφόρας πορείας του καπιταλισμού που θριάμβευσε ενάντια στο φεουδαρχικό σύστημα. 

Εκεί όμως ο σχηματισμός των εθνών, σήμαινε ταυτόχρονα...

και τη μετατροπή τους σε αυτοτελή εθνικά κράτη. Το αγγλικό, το γαλλικό, και άλλα έθνη είναι ταυτόχρονα και αγγλικά κ. λ. π. κράτη.»

Αρκετοί πιστεύουν ότι η θεώρηση αυτή ανήκει στην πρωτογενή μαρξιστική σκέψη των Μαρξ –Έγκελς. Μια τέτοια εκδοχή είναι αβάσιμη γιατί αυτοί δε φρόντισαν να εκθέσουν μια συστηματική αντίληψη για το Έθνος.

Σχετικά με αυτή τη θέση ο αείμνηστος ,καθηγητής Ν. Σβορώνος σε μελέτες του αποδέχεται τον οικονομικό παράγοντα που προσδιορίζει η θεώρηση του Στάλιν για το Έθνος επιχειρηματολογεί εντούτοις υπέρ της ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού.

Επιπλέον η ιστορική πραγματικότητα, για τον ελλαδικό χώρο καταδεικνύει ότι η ελληνική επανάσταση του 1821 ήταν πρωτίστως, για όλους τους Έλληνες εθνική επανάσταση, με προϋπάρχουσα εθνική συνείδηση ενός λαού υποταγμένου στην οθωμανική κυριαρχία και αφυπνισμένου μέσα από προεπαναστικές διεργασίες. Γεγονός που δε συναντάται στην επαναστατημένη Ευρώπη του 18ου και του 19ου αιώνα.

«Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ’ όσαις γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην.Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεων των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτον ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος». Απομνημονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (1836), στο δε λόγο του στην Πνύκα στις 7/10/1838 αναφέρει: «Παιδιά μου!Εις τον τόπον τούτον, όπου εγώ πατώ σήμερα, επατούσαν και εδημιουργούσαν τον παλαιόν καιρόν άνδρες σοφοί και άνδρες με τους οποίους δεν είμαι άξιος να συγκριθώ , και ούτε να φτάσω τα ίχνη των».

Την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού υποστηρίζουν επίσης διανοητές όπως ο Δ. Γληνός(βλ. «Έθνος και Γλώσσα «1915, «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ»1942) και ο Γ. Σκληρός(βλ. «Το κοινωνικό μας ζήτημα» στην εφημ. «Νουμάς» Απρίλης 1908). Τα ίδια δεδομένα έχουμε και στον φλογερό πατριωτικό λόγο του  Άρη Βελουχιώτη στη Λαμία(29/10/1944).

Ας αναφερθούμε στη συνέχεια στην έννοια του έθνους με βάση πανάρχαιες μαρτυρίες. Η μαρτυρία του Ηρόδοτου είναι χαρακτηριστική και εντοπίζεται στην Ουρανία στο εδάφιο 144, όπου στη νεοελληνική του απόδοση αναφέρει : 

«Το ελληνικόν (έθνος) είναι από το ίδιο αίμα και ομόγλωσσον ,έχει ναούς ,αγάλματα θεών και θυσίες όλα κοινά και ήθη ομότροπα, αυτών να γίνουν προδότες οι Αθηναίοι, ποτέ δεν είναι ορθόν. Μάθετε λοιπόν το εξής, αν ήδη δεν το γνωρίζετε, ότι έστω και ένας μόνο Αθηναίος αν μείνει, ποτέ δεν θα συμβιβαστεί με τον Ξέρξη… 

Όσο ο ήλιος θα ακολουθεί την ίδια πορεία που ακολουθεί σήμερα, ποτέ δεν θα μιλήσουμε την ίδια γλώσσα με αυτόν.» έκδ. Ωκεανίδα 2005 μετάφραση Άγγελος Βλάχος.

Ο ορισμός αυτός είναι μέρος από την απάντηση Αθηναίων εκπροσώπων προς τους Σπαρτιάτες απεσταλμένους που ανησυχώντας για το ενδεχόμενο συνθηκολόγησης των Αθηναίων με τον Ξέρξη προσπαθούν να βολιδοσκοπήσουν την κατάσταση.

Ο προσδιορισμός της έννοιας –χωρίς να έχει ανατραπεί μέχρι σήμερα-, δεν αναφέρεται στην έννοια του τόπου διαμονής –γεωγραφικού χώρου, γιατί είναι ενσωματωμένος στην ετυμολογία της λέξης, σημαίνει το σύνολο ανθρώπων με κοινή θρησκεία, κοινά ήθη και έθιμα, κοινή γλώσσα και κοινή φυλετική καταγωγή.

Ετυμολογικά η λέξη απαντά στη ρίζα Fεθ. με σίγηση στο F(δίγαμμα).

Κοινή ρίζα έχουν οι λέξεις έθος με σημασία έθιμο, συνήθεια, καθώς και η λέξη Ής με πρωτογενή ερμηνεία κατοικία και δευτερογενή στον Ηρόδοτο εκ νέου συνήθεια και έθιμο. 

Επομένως ετυμολογικά το Έθνος, είναι αναμφισβήτητα το σύνολο ανθρώπων με ίδιες συνήθειες και κοινή συνηθισμένη κατοικία. 

Το ελληνικό έθνος σαν αυθύπαρκτη και ισότιμη συνυπάρχουσα οντότητα γνώρισε περιόδους ακμής και παρακμής με εκτεταμένες περιόδους υποδούλωσης, όμως μπόρεσε να κρατήσει τα βασικά συνεκτικά του στοιχεία ζωντανά, που για λόγους καθαρά επιβίωσης , αυτοσεβασμού και σεβασμού στους, με αίμα ηρώων, κατοχυρωμένους κώδικες αξιών αξίζει να τα κρατήσουμε στο ακέραιο γιατί μόνο έτσι θα αντιμετωπίσουμε το νέο εχθρό που έχει τα χαρακτηριστικά της πιο στυγνά εφαρμοσμένης παγκοσμιοποίησης, όπου τα έθνη στοχοποιούνται με προκλητική αμφισβήτηση της ιστορικής τους συνέχειας ή παραχάραξη της ιστορικότητάς τους, ( βλ. Συμφωνία Πρεσπών 17/6/2018). Ο σχεδιασμός είναι πλέον εμφανής: τα έθνη έξαλείφονται και στη θέση τους προβάλλει η μετα-εθνική και μετα-ιστορική νέα τάξη πραγμάτων, με όρους πολιτικής παγκοσμιοποίησης που υποδεικνύονται από στρατηγικές ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Ας σταθούμε όμως στα λόγια των Αθηναίων για να επισημάνουμε τα εξής: Αυτά τα λόγια και μόνο μαρτυρούν έθνος και εθνική συνείδηση  25 αιώνες πριν, καμιά σχέση δεν έχουν με τον όρο εθνικισμός  που μαρτυρείται  από το 1874 και είναι μετάφραση του όρου nationalism-(ρατσισμός –φυλετισμός) και υποδηλώνει επιθετική και επεκτατική διάθεση που βρίσκει αντιστοιχία, όχι τυχαία, στον όρο εθνικοσοσιαλισμός, άλλη ονομασία του ναζισμού αλλά και στην νέα εκδοχή του, της παγκοσμιοποίησης, της  νέας τάξης πραγμάτων της νέας εποχής ή του αγοραϊσμού(κυριαρχίας των αγορών) όπως αναφέρεται πλέον το ιδεολογικό περιτύλιγμα για να συγκαλυφθεί το σύγχρονο ιμπεριαλιστικό ανοσιούργημα.

Αν τώρα  θέλουμε  να μη συμπλεύσουμε με αφελληνιστικά  νεοεποχίτικα πνεύματα που καρποφορούν   δυστυχώς από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά και να ξαναρχίσει  η Παιδεία να μεταλαμπαδεύει τις ελληνικές πνευματικές και ανθρωπιστικές αξίες, να πάρουν και πάλι  ο ελληνικός πολιτισμός  και η Ορθοδοξία, τη σωστή διάσταση στη ζωή των Ελλήνων και στην παγκόσμια κοινότητα...

-για να αντιμετωπίσουμε τα φαινόμενα της βαθιάς και εκτεταμένης διαφθοράς και διάβρωσης αξιών ,που ενισχύονται από  το σαθρό πελατειακό πολιτικό μας σύστημα ,σε μια ατέρμονη διαδικασία ανατροφοδότησης...

-για να προτάξουμε μια αποτελεσματική στρατηγική πολιτική, χωρίς φοβίες και υποχωρητικότητα...

-για να γίνουμε  κύριοι του τόπου μας και όχι εξαθλιωμένοι πολίτες μιας αποικίας του ευρωπαϊκού νότου, όπου η κυρίαρχη πολιτική είναι η στυγνή εκμετάλλευση και απαξίωση των κατώτερων κοινωνικά στρωμάτων, από αμετανόητους πλουτοκράτορες...

-για να μην αφήνουμε, τέλος, περιθώρια σε κανένα «εκλεκτό» επικυρίαρχο να εκφράζει τα «αλληλέγγυα» αισθήματά του με τις παρακάτω προϋποθέσεις:

«Κάποιες κυβερνήσεις δεν έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει ότι έχουν χάσει εδώ και καιρό την εθνική τους ανεξαρτησία λόγω του υψηλού χρέους τους. Μόνο αν εκχωρήσουν την εθνική τους κυριαρχία θα έχουν τη στήριξη και την αλληλεγγύη της ευρωζώνης» Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της Ε.Κ.Τ. σε συνέντευξή του στο Der Spiegel 30/10/2012.

*Ευχαριστώ το Νίκο Ραπτόπουλο για τις πολύτιμες πληροφορίες του

Πηγή: «Η ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ», Χαράλαμπος Κων. Αλεξάνδρου, Αθήνα 2009